|| Om tat sat ||

సుందరకాండ.
అథ షష్టస్సర్గః

శ్లో|| స నికామం విమానేషు విషణ్ణః కామరూపధృత్|
విచచార పునర్లఙ్కాం లాఘవేన సమన్వితః||1||

స|| ( సీతాం అదృష్ట్వా) విషణ్ణః సః కామరూపధృత్ హనుమాన్ పునః సమన్వితః విమానేషు లాఘవేన నికామం లఙ్కాం విచచార ||

తా|| అప్పుడు విషణ్ణవదనముతో కామరూపి అగు హనుమంతుడు మళ్ళీసీతాన్వేషి అయి మహావేగముతో మరల లంకానగరములో తిరగసాగెను.

శ్లో|| అససాదాథ లక్ష్మీవాన్ రాక్షసేన్ద్ర నివేశనమ్|
ప్రాకారేణార్కవర్ణేన భాస్వరేణాభిసంవృతమ్||2||

స|| అథ లక్ష్మీవాన్ ( అతివీర్యసంపన్నః) భాస్వరేణ అర్కవర్ణేన ప్రాకారేణ సంవృతం రాక్షసేన్ద్ర నివేశనమ్ అససాద ||

తా|| అప్పుడు లక్ష్మీ సంపన్నుడగు హనుమంతుడు ఎఱ్ఱని రంగుతో ప్రకాశిస్తున్న ప్రాకారము గల మధ్యాహ్నపు సూర్యుని వలే ప్రకాశిస్తున్న రాక్షసాధిపతి భవనము చేరెను.

శ్లో|| రక్షితం రాక్షసైర్ఘోరైః సింహైరివమహద్వనమ్|
సమీక్షమాణో భవనం చకాశే కపికుఞ్జరః||3||

స||సింహైః రక్షితం మహావనమివ భీమైః రాక్షసైః రక్షితమ్ భవనమ్ సమీక్షమాణో కపికుఞ్జరః చకాశే||

తా|| ఆ కపికుంజరుడు సింహములచే రక్షింపబడిన వనము వలె భయంకరమైన రాక్షసుల చేత రక్షింపబడిన భవనమును చూచి చకితుడాయెను.

శ్లో|| రూప్యకోపహితైశ్చిత్రైః తోరణైర్హేమభూషితైః|
విచిత్రాభిశ్చ కక్షాభిః ద్వారైశ్చరుచిరైర్వృతమ్ ||4||

స|| విచిత్రాభిః కక్ష్యాభిః రుచిరైః ద్వారైశ్చ రూప్యకోపహితైః చిత్రైః హేమభూషితైః తోరణైః వృతం ( భవనం దదర్శ)||

తా|| విచిత్రమైన వాకిళ్ళతోవెండి బంగారపు అందమైన ముఖ ద్వారములతో చుట్టబడి, ఆ భవనము విరాజిల్లు చున్నది.

శ్లో|| గజాస్థితైర్మహామాత్రైః శూరైశ్చవిగతశ్రమైః|
ఉపస్థితం అసంహార్యైః హరయై స్యందనయాయిభిః||5||

స|| (హనుమాన్) గజస్థితైః వీరైశ్చ మహామాత్రైః విగతశ్రమైః అసంహార్యైః హయైః స్యందనయాయిభిః ఉపస్థితం ( దదర్శ)||

తా|| గజములమీద కూర్చుని ఉన్న శ్రమ ఎరగని వీరులను గజపాలకులను, అజేయములైన గుఱ్ఱములుపూన్చిన రథము పై సంచరిస్తున్న వీరులను చూచెను.

శ్లో|| సింహవ్యాఘ్రతనుత్రాణైః దాంతకాఞ్చనరాజతైః|
ఘోషవద్భిః విచిత్రైశ్చ సదా విచరితం రథైః||6||

స|| సింహ వ్యాఘ్ర తనుత్రాణైః దాన్తకాఞ్చన రాజతైః విచిత్రైః ఘోషవద్భిః రథైః సదా విచరితం ( తం భవనం దదర్శ) ||

తా|| సింహము పులుల చర్మములతో చేయబడిన , బంగారు వెండి దంతాలతో అలంకరింప బడిన కవచములు తో నిండిన విచిత్రమైన రథములు మహాధ్వనులతో అచట సంచరిస్తూ ఉన్నవి.

శ్లో|| బహురత్న సమాకీర్ణం పరార్ధ్యాసనభాజనమ్|
మహారథసమావాసమ్ మహారథమహాస్వనమ్||7||

స|| పరార్థ్యాసన భాజనమ్ బహురత్న సమాకీర్ణం మహారథ సమావాసమ్ మహారథ మహాస్వనమ్ (భవనమ్ దదర్శ)||

తా|| అమూల్యమైన రత్నములతో అలంకరింపబడిన అనేక మంచి ఆసనములతో, పాత్రలతో, మహారథులకి ఆవాసముగా ఉన్న , ఆ మహారథముల ఘోషతో నిండి ఉన్న ఆ భవనము చూచెను.

శ్లో|| దృశ్యైశ్చ పరమోదారైః తైః తైశ్చ మృగపక్షిభిః|
వివిధైర్బహుసాహస్రైః పరిపూర్ణం సమంతతః||8||

స|| పరమోదారైః దృశ్యైః వివిధైః బహు సాహస్రైః తైశ్చ మృగపక్షిభిః తైః పరిపూర్ణం సమన్తతః ( భవనమ్ దదర్శ) ||

తా|| ఆ భవనము చూచుటకు అందముగానున్నఅనేకరకముల అందమైన వేలకొలది పక్షులు మృగముల తో నిండియుండెను.

శ్లో|| వినీతైరంతపాలైశ్చ రక్షోభిశ్చ సురక్షితమ్|
ముఖ్యాభిశ్చ వరస్త్రీభిః పరిపూర్ణం సమంతతః||9||

స|| వినీతైః అన్తపాలైః చ రక్షోభిః సురక్షితం ముఖ్యాభిః వరస్త్రీభిః పరిపూర్ణం సమంతతః (భవనమ్ దదర్శ)||

తా|| సుశిక్షులూ వినీతులూ అయిన రాక్షసులచేత రక్షింపబడుతూ ఆ భవనము ముఖ్యమైన వరస్త్రీలతో నిండి ఉండెను.

శ్లో|| ముదిత ప్రమదారత్నం రాక్షసేన్ద్ర నివేశనమ్|
వరాభరణసంహాద్రైః సముద్రస్స్వననిస్స్వనమ్||10||

స|| రాక్షసేన్ద్ర నివేశనం ముదిత ప్రమదారత్నం వరాభరణ సంహాద్రైః సముద్రస్స్వనన్నిస్వనమ్ ||

తా|| ఆ రాక్షసేంద్రుని నివాసము సంతోషముతోనున్నవారుధరించిన మంచి ఆభరణముల ధ్వనులు సముద్రపు ధ్వని వలె నుండెను.

శ్లో|| తద్రాజగుణసంపన్నం ముఖ్యైశ్చాగరుచందనైః|
మహాజనైః సమాకీర్ణం సింహైరివ మహద్వనమ్||11||

స|| తత్ (భవనం) అగరుచన్దనైః రాజగుణసంపన్నం ముఖ్యైః మహాజనైః సమాకీర్ణం భవనం సింహైః సమాకీర్ణం మహత్ వనమివ (అస్తి)||

తా|| ఆ భవనము అగరు చందనాది సుగంధ ద్రవ్యములతో రాజగుణములు కల ముఖ్యులు మహాజనులతో నిండి సింహములతో కూడిన వనము వలెనుండెను.

శ్లో|| భేరీమృదఙ్గాభిరుతం శంఖఘోషనినాదితమ్|
నిత్యార్చితం పర్వహుతం పూజితం రాక్షసైస్సదా||12||

స|| (తత్ భవనం) భేరీమృదఙ్గాభిరుతం శంఖఘోషనినాదితం (అస్తి) నిత్యార్చితం పర్వహుతం రాక్షసైః సదా పూజితం (అపి చ)||

తా|| ఆ భవనము భేరీమృదంగముల ధ్వనులతో శంఖారావములతో వున్నది. నిత్యము అర్చనలతో, పర్వదినములలో రాక్షసులచేత ఎల్లప్పుడు పూజింపబడుతూ వున్నది.

శ్లో|| సముద్రమివ గమ్భీరం సముద్రస్వననిస్స్వనమ్|
మహాత్మనోమహద్వేశ్మ మహారత్న పరిఛ్ఛదమ్|| 13||
మహారత్న సమాకీర్ణం దదర్శ స మహాకపిః|

స|| సముద్రమివ గమ్భీరం నిస్స్వనమ్ సముద్రమివ మహారత్నపరిచ్ఛదమ్ మహారత్న సమాకీర్ణం మహాత్మనస్య మహత్ వేశ్మ తత్ మహకపిః దదర్శ||

తా|| సముద్రములాగ గంభీరమైన ధ్వనులతో , సముద్రములాగా మహారత్నములతో కూడి యున్న మహాత్ముల తో వున్న మహత్తరమైన ఆ భవనమును ఆ మహాకపి చూచెను.

శ్లో|| విరాజమానం వపుషాగజాశ్వరథసంకులమ్||14||
లంకాభరణమిత్యేవ సోఽమన్యత మహాకపిః|
చచార హనుమాంస్తత్ర రావణస్య సమీపతః||15||

స|| ఏవం వపుషా విరాజమానం గజాశ్వరథ సంకులం ( భవనం) లంకాభరణం ఇతి సః మహాకపిః అమన్యత|| తత్ర హనుమతః రావణస్య( భవనం) సమీపతః చచార||

తా|| ఆ మహాకపి గజాశ్వరథసంకులముతో విరాజిల్లుచున్న ఆ భవనము లంకకే ఆభరణము అని తలచెను. అక్కడ ఆరావణుని భవనము దగ్గరే అ హనుమంతుడు సంచరించసాగెను.

శ్లో|| గృహాద్గృహం రాక్షసానాం ఉద్యానాని చ వానరః|
వీక్షమాణో హ్యసంత్రస్తః ప్రాసాదాంశ్చ చచార సః||16||

స||గృహాత్ గృహం రాక్షసానాం చ ఉద్యానాని ప్రాశాదాంశ్చ వీక్షమాణః అసంత్రస్తః హనుమాన్ చచార||

తా|| ఒక గృహమునుంచి ఇంకో గృహము చూస్తూ రాక్షసుల ప్రతి గృహము ఉద్యానములు ప్రాసాదములు చూస్తూ జంకులేకుండా ఆ హనుమంతుడు తిరుగసాగెను.

శ్లో|| అవప్లుత్య మహావేగః ప్రహస్తస్య నివేశనమ్|
తతోఽన్యత్ పుప్లువే వేశ్మ మహాపార్శ్వస్య వీర్యవాన్||17||

స|| మహావీర్యః మహావేగః ప్రహస్తస్య నివేశనమ్ అవప్లుత్య మహాపార్శ్వస్య (భవనం) తతః అన్యత్ ( భవనం) పుప్లువే||

తా|| మహావీరుడు మహావేగముతో ప్రహస్తుని గృహము లోకి దూకి తరువాత మహపార్స్వుని భవనములో కి దూకెను.

శ్లో|| అథ మేఘ ప్రతీకాశం కుంభకర్ణనివేశనమ్|
విభీషణస్య చ తథాపుప్లువే స మహాకపిః||18||

స|| అథ సః మహాకపిః మేఘప్రతీకాశం కుంభకర్ణస్య నివేశనం తదా విభీషణస్య( భవనం) పుప్లువే||

తా|| అప్పుడు ఆ మహాకపి మేఘములతో సమానముగా ప్రకాశించు కుంభకర్ణుని గృహము అలాగే విభీషణుని గృహములో కి దూకెను.

శ్లో|| మహోదరస్య చ గృహం విరూపాక్షస్య చైవ హి|
విద్యుజ్జిహ్వస్య భవనం విద్యున్మాలేస్తధైవచ ||19||
వజ్రదంష్ట్రస్య చ తథా పుప్లువే స మహాకపిః|

స|| సః మహాకపిః మహోదరస్య గృహం చ విరూపాక్షస్య చ ఏవ హి విద్యుజ్జిహ్వస్య తథైవ చ విద్యుమాలేః తథైవ వజ్రదంష్ట్రస్య భవనం పుప్లువే||

తా|| ఆ వానరుడు మహోదరుని గృహము, విరూపాక్షుని గృహము , విద్యుజ్జిహ్వుని గృహము , అలాగే విద్యుమాలి గృహము, వజ్రదంష్ట్రుని గృహములోకి దూకెను.

శ్లో|| శుకస్య చ మహాతేజాః సారణస్య చ ధీమతః||20||
తథా చేన్ద్రజితోవేశ్మ జగామ హరియూధపః|

స|| మహాతేజాః హరియూథపః శుకస్య ధీమతః సారణస్య తథా ఇంద్రజితః వేశ్మ జగామ||

తా|| మహాతేజోవంతుడైన ఆ వానరోత్తముడు ధీమంతులైన శుకుడు, సారణుడు, ఇంద్రజిత్తు భవనములకు వెళ్ళెను.

శ్లో|| జంబుమాలే స్సుమాలేశ్చ జగామ హరిసత్తమః||21||
రశ్మి కేతోశ్చ భవనం సూర్య శత్రోస్తథైవచ |
వజ్రకాయస్య చ తథా పుప్లువే స మహాకపిః ||22||

స|| హరిసత్తమః జమ్బుమాలేః సుమాలేః చ జగామ|| సః మహాకపిః రశ్మికేతోః తథైవ చ సూర్యశత్రోః చ తథా వజ్రకాయస్య భవనం పుప్లువే||

తా|| ఆ హరిసత్తముడు జంబుమాలి, సుమాలి గృహములు వెదెకెను. ఆ మహాకపి రశ్మికేతుడు అలాగే సూర్యశత్రుడు , వజ్రకాయుడు భవనములను వెదెకెను.

శ్లో|| ధూమ్రాక్షస్య చ సంపాతేః భవనం మారుతాత్మజః|
విద్యుద్రూపస్య భీమస్య ఘనస్య విఘనస్య చ||23||
శుకనాసస్య వక్రస్య శఠస్య వికటస్య చ|
బ్రహ్మకర్ణస్య దంష్ట్రస్య రోమశస్య చ రక్షసః||24||
యుద్ధోన్మత్తస్య మత్తస్య ధ్వజగ్రీవస్య నాదినః|
విద్యుజ్జిహ్వేన్ద్రజిహ్వానాం తథా హస్తిముఖస్య చ||25||

స|| ధూమ్రాక్షస్య తథా సంపాతేః భవనం తథైవ విద్యుద్రూపస్య భీమస్య ఘనస్య విఘనస్య చ ( భవనం పుప్లువే) || తథా రక్షసః శుకనాసస్య వక్రస్య వికటస్య బ్రహ్మకర్ణస్య దంష్ట్రస్య రోమశస్య చ (భవనం పుప్లువే)|| యుద్ధోన్మత్తస్య మత్తస్య ధ్వజగ్రీవస్య నాదినః (భవనం చ) విదుజ్జిహ్వస్య ఇన్ద్రజిహ్వస్య తథా హస్తిముఖస్య (భనం పుప్లువే)||

తా|| ధూమ్రాక్షుడు అలాగే సంపాతి, విద్యుద్రూపుడు, భీముడు, ఘనుడు, విఘనుడు మున్నగు వారి భవనములు వెదెకెను. అలాగే శుకనాసుడు, వక్రుడు వికటుడు, బ్రహ్మకర్ణుడు దంష్ట్రుడు రోమశుడుమున్నగు రాక్షసులభవనములు చూచెను. అలాగే యుద్ధోన్మత్తుడు, మత్తుడు, ధ్వజగ్రీవుడు, నాది, విద్యుజ్జిహ్వుడు, ఇంద్రజిహ్వుడు, హస్తిముఖుడు మున్నగు వారి భవనములు చూచెను.

శ్లో|| కరాళస్య పిశాచస్య శోణితాక్షస్య చైవ హి|
క్రమమాణం క్రమేణైవ హనుమామ్మారుతాత్మజః||26||

స||కరాళస్య పిశాచస్య శోణితాక్షస్య చ (భవనం అపి) క్రమమాణం క్రమేనైవ (పుప్లువే)||

తా|| అలాగే వరుసగా కరాళుడు, పిశాచుడు శోణితాక్షుడు మున్నగు వారి భవనములను ఆ మారుతాత్మజుడు వెదెకెను.

శ్లో|| తేషు తేషు మహార్హేషు భవనేషు మహాయశాః|
తేషాం వృద్ధిమతాం వృద్ధిం దదర్శ స మహాకపిః||27||

స|| మహాయశాః తేషు తేషు భవనేషు ఋద్ధిమతాం తేషాం ఋద్ధిం సః మహాకపిః దదర్శ||

తా|| ఆ మహాయశోవంతుడు వారి వారి భవనములలో ఐశ్వర్యవంతులగు వారి ఐశ్వర్యము చూసెను.

శ్లో|| సర్వేషాం సమతిక్రమ్య భవనాని సమంతతః |
అససాదాథ లక్ష్మీవాన్ రాక్షసేన్ద్రనివేశనమ్|| 28||

స|| సః లక్ష్మీవాన్ సర్వేషాం భవనాని సమన్తతః రాక్షసేన్ద్ర నివేశనం ఆససాద||

తా|| ఆ ఐశ్వర్యవంతుడైన హనుమంతుడు అందరి భవనములు దాటి రాక్షసేంద్రుని నివాసము చేరెను.

శ్లో|| రావణస్యోపశాయిన్యో దదర్శ హరిసత్తమః|
విచరన్ హరిశార్దూలో రాక్షసీర్వికృతేక్షణః||29||
శూలముద్గరహస్తాశ్చ శక్తితోమరధారిణీః|

స||| హరిశార్దూలః హరిసత్తమః విచరన్ రావణస్య ఉపశాయిన్యః వికృతేక్షణాః శూలముద్గరహస్తాశ్చ శక్తితోమర ధారిణః రాక్షసీః దదర్శ ||

తా|| ఆ హరి శార్దూలము వంటి వానరసత్తముడు రావణుని భవనములో సంచరిస్తూ వికృతమైన కళ్ళుగల శూలములు ముద్గరాలు చేతిలో పట్టుకుని ఉన్న, శక్తులు, తోమరాలు మున్నగు ఆయుధములను ధరించిన రాక్షసస్త్రీలను చూచెను.

శ్లో|| దదర్శ వివిధాన్ గుల్మాన్ తస్య రక్షఃపతేర్గృహే||30||
రాక్షాసాంశ్చ మహాకాయాన్ నానా ప్రహరణోద్యతాన్|

స|| తస్య రక్షః పతే గృహే వివిధాన్ గుల్మాన్ మహాకాయాన్ నానాప్రహరోద్యతాన్ రాక్షసాంశ్చ దదర్శ||

తా|| ఆ రాక్షసాధిపతి గృహములో మహాకాయము గలవారు అనేక రకముల ఆయుధములను ప్రయోగించు వారితో కల సైనిక విభాగములను రాక్షసులను చూచెను.

శ్లో|| రక్తాన్ శ్వేతాన్ సితాంశ్ఛైవ హరీంశ్చాపి మహాజవాన్||31||
కులీనాన్ రూపసంపన్నాన్ గజాన్పరగజారుజాన్|
నిష్టితాన్ గజశిక్షయాం ఐరావతసమాన్యుధి||32||
నిహంతౄన్పరశైన్యానాం గృహే తస్మిన్ దదర్శ సః|
క్షరతశ్చ యథామేఘాన్ స్రవతశ్చ యథా గిరీన్||33||
మేఘస్తనిత నిర్ఘోషాన్ దుర్ధర్షాన్ సమరే పరైః|

స|| సః తస్మిన్ గృహే రక్తామ్ శ్వేతాన్ సితాంశ్చైవ మహాజవాన్ హరీశ్చాపి కులీనాన్ రూపసంపన్నాన్ పరగజారుజాన్ గజాన్ నిష్టితాన్ ఐరావతసమాన్ యుధి పరశైన్యానాం నిహన్తౄన్ క్షరతః యథా మేఘాన్ స్రవతః చ యథా గిరీన్ సమరే పరైః దుర్ధర్షాన్ గజాన్ దదర్శ ||

తా|| ఆ భవనములో ఎఱుపు తెలుపు చామచాయ రంగుల వేగముగా పోగల గుఱ్ఱములను చూచెను. మంచికులములో పుట్టిన, రూపసంపన్నముగల, శత్రుగజములను పీడించగల గజములను, ఐరావతముతో సమానమైన గజములను, యుద్ధములో పరసైన్యమును హతమార్చగలిగిన, పర్వతములమీద వర్షించు మేఘములవలె మదోదకాన్ని స్రవిస్తూ ఉన్న, యుద్ధములో ఎవరూ ఎదురుకోనలేని గజములను చూచెను.

శ్లో|| సహస్రం వాహినీస్తత్ర జాంబూనదపరిష్కృతాః||34||
హేమజాలపరిచ్చన్నాః తరుణాదిత్యసన్నిభాః|
దదర్శ రాక్షసేంద్రస్య రావణస్య నివేశనే||35||

స|| తత్ర రావణస్య నివేశనే జామ్బూనదపరిష్కృతాః హేమజాలపరిఛ్చన్నాః తరుణాదిత్యసన్నిభాః సహస్రం వాహినీం దదర్శ||

తా|| ఆ రావణుని భవనములో బంగారముతో అలంకరింపబడి బంగారు కవచములతో నున్న సేనావాహినులను చూచెను.

శ్లో|| శిబికా వివిధాకారాః సకపిర్మారుతాత్మజః|
లతాగృహాణి చిత్రాణి చిత్రశాలాగృహాణిచ||36||
క్రీడాగృహాణి చాన్యాని దారుపర్వతకానపి|
కామస్య గృహకం రమ్యం దివాగృహకమేవచ ||37||
దదర్శ రాక్షసేన్ద్రస్య రావణస్య నివేశనే|

స|| సః కపిః మారుతాత్మజః రాక్షసేన్ద్రస్య రావణస్య నివేశనే వివిధాకారాః శిబికాః చిత్రాణి క్రీడాగృహాణి దారుపర్వతకానపి కామస్య గృహకమ్ రమ్యం దివాగృహకమేవ చ దదర్శ||

తా|| ఆ మారుతాత్మజుడు ఆ రాక్షసరాజు భవనములో వివిధాకారములు గల పల్లకీలు, చిత్రవిచిత్రములైన క్రీడాగృహములు , కొయ్యతో నిర్మించబడిన పర్వతములు, కామక్రీడలకు తగు భనములు, అందమైన పగటి గృహములు చూచెను.

శ్లో|| స మన్దరగ్రిప్రఖ్యం మయూరస్థానసంకులమ్||38||
ధ్వజయష్టిభి రాకీర్ణం దదర్శ భవనోత్తమమ్|
అనేకరత్నసంకీర్ణం నిధిజాలం సమంతతః||39||
ధీరనిష్టితకర్మాంతం గృహం భూతపతేరివ|

స|| సః మన్దరగిరిప్రఖ్యం మయూరస్థాన సంకులమ్ ధ్వజయష్టిభిః ఆకీర్ణన్ ధీరనిష్ఠిత కర్మాన్తమ్ భూతపతేః గృహమివ భవనోత్తమమ్ సమన్తతః అనేకరత్న సంకీర్ణమ్ నిధిజాలమ్ దదర్శ ||

తా|| మందరపర్వతముతో సమానమైన ఆభవనము , మయూరములుగలస్థానములతో , ధ్వజములు కట్టబడు దండములతో నిండియుండెను. ధీరుల పర్యవేక్షణలో భూతపతి గృహములాగా వున్న ఆ భవనోత్తమము లో అనేక రత్నముల నిధులను చూచెను.

శ్లో|| అర్చిర్భిశ్చాపి రత్నానాం తేజసా రావణస్య చ||40||
విరరాజాథ తద్వేశ్మ రశ్మిమానివ రశ్మిభిః|

స|| తత్ వేశ్మ రత్నానామ్ అర్చిర్భిశ్చాపి రావణస్య తేజసా చ అథ రశ్మిభిః రశ్మిమానివ విరరాజ ||

తా|| ఆ భవనము అనేక రకములైన వజ్రములు రత్నములతో నిండియున్ననూ సూర్యకిరణముల తేజస్సులాగావున్న రావణుని తేజస్సుతో విరాజిల్లెను.

శ్లో|| జాంబూనదమయాన్యేన శయనాన్ ఆసనానిచ||41||
భాజనాని చ ముఖ్యాని దదర్శ హరియూథపః|

స|| హరియూథపః జామ్బూనదమయాన్యేవ శయనాని ఆసనాని చ ముఖ్యాని భాజనాని దదర్శ||

తా|| ఆ వానరోత్తముడు చూసిన భవనములో అక్కడ బంగారము తో చేయించబడిన శయనములు ఆసనములు , ఇంకా ముఖ్యమైన పాత్రలు ఉన్నాయి,

శ్లో|| మధ్వాసవకృతక్లేదం మణిభాజనసంకులమ్||42||
మనోరమ మసంబాధం కుబేరభవనం యథా|
నూపురాణాం చ ఘోషేణ కాఞ్చీనాం నినదేన చ||43||
మృదఙ్గతలఘోషైశ్చ ఘోషవద్భిర్వినాదితమ్|
ప్రాసాదసంఘాతయుతం స్త్రీరత్నశతసంకులమ్||
సుపూఢ్యకక్ష్యం హనుమాన్ ప్రవివేశ మహాగృహమ్||44||

స|| మధ్వాసకృతక్లేదం మణిభాజనసంకులం మనోరమమ్ అసమ్భాధమ్ కుబేర భవనం యథా నూపురాణాం కాఞ్చీనామ్ నినదేన ఘోషవద్భిః మృదఙ్గతలఘోషైశ్చ వినాదితమ్ ప్రాసాదసంఘాతయుతమ్ మహాగృహం హనుమాన్ ప్రావివేశ||

తా|| హనుమంతుడు అప్పుడు పానములతో నిండిన మణులతో చేయబడిన పాత్రలతో గల, బంగారపు నూపురముల నాదనినాదములతో నిండిన, మృదంగముల ధ్వనులతో నిండిన ప్రాసాదముల సముదాయములో, కుబేర భవనములాంటి మహా గృహమును ప్రవేశించెను.

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే షష్ఠస్సర్గః||

ఈ విధముగా వాల్మీకి రామాయణములో సుందరకాండలో ఆఱవ సర్గ సమాప్తము.

||ఒమ్ తత్ సత్||